Son illər Sumqayıt şəhərində yeni açılan kafe, restoran və digər obyektlərin adları diqqət çəkəcək dərəcədə Azərbaycan dilindən uzaqlaşır. Şəhərin müxtəlif yerlərində "Coffee Time”, "Black Room”, "White Spot”, "Street Food”, "Burger House” kimi adlarla yanaşı artıq Gold Hospital, Levent Sumqayıt Beach City, Port West Restaurant, Happy Cook restoranı, Afford Pizza & Cafeteria, Vanilla Waffle, Belgian Coffee Wine kimi tamamilə xarici dildə təqdim edilən adlar da çoxalır. Halbuki Azərbaycan dilində sadə, aydın və zövqlü ad qoymaq üçün heç bir maneə yoxdur. Bu tendensiya yalnız estetik seçim deyil, həm də dil-mədəniyyət probleminə çevrilməkdədir. Xeberle.com mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Bir çox sahibkarlar düşünür ki, ingiliscə və ya başqa dildə olan adlar daha cəlbedici görünür və kommersiya baxımından üstünlük qazandırır. Lakin praktikada bu adlar kütləyə yad qala bilir, şəhərin özünəməxsusluğunu zəiflədir və urbanistik mühiti süni şəkildə qlobal şablona çevirir. Sumqayıt kimi sənaye və mədəniyyət ənənələri olan bir şəhərdə bu, daha da qabarıq hiss olunur.
Mədəni və vizual mühitin "xaricləşməsi”
Şəhərin reklam lövhələri, restoran adları və afişaları yerli dildən uzaqlaşdıqca, urbanistik vizual yaddaş da dəyişir. Bu hal gələcək nəsillərin dilinə, estetik düşüncəsinə və kimlik hissinə təsir edir. Halbuki bir şəhərin cazibədarlığı onun öz dili, tarixi və kimliyi ilə formalaşır. Hazırkı tendensiya isə Sumqayıtı sanki öz köklərindən uzaqlaşdırır, onu "harasa oxşatmağa” çalışır.
Qanunvericilik nə deyir?
Azərbaycan dilinin tətbiqi ilə bağlı məsələlər "Azərbaycan Respublikasının Dövlət dili haqqında” Qanun və "Reklam haqqında” Qanun ilə tənzimlənir. Qanunlara görə, reklam və elanlar, o cümlədən obyektlərin adları Azərbaycan dilinin qaydalarına uyğun olmalıdır. Əcnəbi söz və ifadələrdən istifadə yalnız zəruri hallarda və Azərbaycan dilində qarşılığı olmayan terminlər üçün mümkündür. Dil normalarına əməl edilməməsi inzibati məsuliyyət yarada bilər.
Bu isə o deməkdir ki, obyektlərə yalnız xarici dildə ad verilməsi qanunvericiliyin ruhuna uyğun deyil. Sahibkarlıq azadlığı mövcuddur, lakin bu azadlıq dil qaydalarının pozulması hesabına həyata keçirilə bilməz. Əcnəbi söz işlədilirsə, Azərbaycan dilində qarşılığı və ya izahı da göstərilməlidir.
Sumqayıtda iaşə sektorunun inkişafı təqdirəlayiqdir, lakin bu inkişaf mədəni kimlik bahasına baş verməməlidir. Azərbaycan dilində yaradıcı, səmimi və orijinal adlar tapmaq mümkündür – bunun üçün sadəcə istək lazımdır. Şəhərin siması yalnız binalarla deyil, həm də o binaların üzərində yazılan sözlərlə formalaşır. Bu səbəbdən sahibkarlar ad seçimində daha məsuliyyətli davranmalı, şəhər rəhbərliyi isə mövcud qanunlara riayət olunmasını ciddi şəkildə nəzarətdə saxlamalıdır.
Azərbaycan dili yalnız ünsiyyət vasitəsi deyil — millətin yaddaşı və kimliyidir. Obyekt adları isə bu kimliyin bir parçasıdır.
Elşən Yəhyayev,
Xeberle.com
Bu gün, 18:27
3
