Məhəllədən yaşıl meydançalara yol açıq olmalıdır
Bir neçə gündür futbol üzrə Gürcüstan millisinin Avropa çempionatına vəsiqə qazanması ölkə mətbuatında müzakirə olunur. Bunun fonunda Azərbaycan futbolunda problemlər qabardılır, həll yolları müzakirə edilir. Millimizin dünya səviyyəli yarışlarda mübarizə aparacaq gücdə olmaması təəssüflə qeyd edilir. 
Doğrudur, bəziləri düşünə bilərlər ki, fərdi idman növlərində Olimpiya, dünya, Avropa çempionlarımız olsa da, futbolla yanaşı, digər komanda növlərində də elə böyük nailiyyətlərimiz yoxdur. Ancaq onu da diqqətə almalıyıq ki, futbolda zəngin ənənələrimiz var, müstəqillik dövründə ölkəmiz üçün xüsusilə prioritet sahələr­dən biri olub. “Azərbaycan Respubli­kasında 2005–2015-ci illərdə futbolun inkişafına dair” Dövlət Proqramının qə­bul edilməsi isə artıq bu idman növünün ən yüksək səviyyədə inkişafının təmin edilməsi üçün geniş üfüqlərin açılması demək idi. 20 ilə yaxın bir müddət ərzin­də görülən işlər artıq öz bəhrəsini verməli idi. Onu heç kim deyə bilməz ki, Azərbay­can millisi böyük oyunlar üçün yaranma­yıb. Biz artıq bütün sahələrdə gücümüzü göstərə biliriksə, futbol niyə keçilməz sədd olmalıdır. 
“Qarabağ”ın UEFA Avropa Liqasın­da “Bayer 04”lə keçirdiyi ilk oyunda Ba­kıda yaşanan azarkeş izdihamını necə unutmaq olar? Azərbaycan təmsilçisinin alman nəhənginə qarşı cavab qarşı­laşmasında sərgilədiyi möhtəşəm oyun buna gözəl nümunə deyilmi? Ondan bir həftə sonra millimizin Bolqarıstanla yoldaşlıq oyununa azarkeşlərin maraq göstərməməsi isə özlüyündə hər şeyi deyir. Elə yığmamızın qapıçısı Şahruddin Məhəmmədəliyev də “Azarkeş olsaydım, mən də stadiona gəlməzdim”, – deyə millimizin gücünü, bugünkü durumunu qısa şərh etdi. Bəs çıxış yolu nədədir? Yığmamızı yaxın perspektivdə nə gözlə­yir? Mütəxəssislərin fikrincə, bunun üçün mütləq uşaq futbolunun inkişafına diqqət yetirmək lazımdır. 
Yararsız meydançalar
Ulu öndər Heydər Əliyevin qeyd etdiyi kimi, “İdman kimi Azərbaycanın müstəqilliyinin rəmzlərini nümayiş et­dirən ikinci bir vasitə yoxdur”. Futbol isə idman növləri içərisində ən baxımlı, necə deyərlər, “90 dəqiqə ərzində 22 nəfərin top qovaraq ölkələrini qalib edən” bir mö­cüzəvi oyundur. Müstəqil Azərbaycanda bu idman növünün inkişafı istiqamətində dövlətimizin atdığı böyük addımlar ilk növbədə uşaq futbolunun inkişafına he­sablanmışdı. 
Kənan Məstəliyev qəzetimizə mü­sahibnəsində həm futbol infrastruk­turu, həm də kadr probleminin uşaq futbolunun inkişafında böyük maneə olduğunu bildirdi:
– Uşaq futbolunun inkişafında əsas amillərdən biri infrastrukturdur. Hazırda uşaqlarımızın böyük əksəriyyəti yararsız süni meydançalarda oynayırlar. 8 yaşlı futbolçunun ilk 3-5 ildə problemi olmasa da, yeniyetmə yaşa çatdıqdan sonra di­zində, belində, bədənin digər hissələrin­də zədələr özünü göstərir. Belə faktlar uşaqlara karyeralarını davam etdirməyə imkan vermir. Əgər Avropada son model meydançalarda futbol oynayırlarsa, biz­də bu sahədə vəziyyət ürəkaçan səviy­yədə deyil.
Azərbaycan futbolunda təbii ota baxacaq yüksək səviyyəli mütəxəssis çox azdır. Qazonlara belə qulluq edə biləcək mütəxəssislər cəmi 3-5 nəfərdir ki, onlar da bir neçə yerdə işləyirlər. Fut­bolumuza gələn maliyyənin doğru yönəl­dilməsi mütləq diqqətə alınmalıdır. Süni meydançaların saxlanılma forması, onla­ra qulluq protokol üzərində olmamalıdır. 
Mütəxəssis azlığı
Azərbaycanda peşəkar, futbolu bilən mütəxəssislərin azlığı, məşqçilə­rin yetişdirilməməsi ilə bağlı vaxtaşırı məqalələr yazılır. Əcnəbi mütəxəssis­lərin məşqçiliyə cəlb edilməsi, adi nəti­cələrin şişirdilərək ictimaiyyətə təqdim olunması faktları uzun illərdir idman ic­timaiyyətini narahat edir. Ötən dövr ər­zində milli məşqçilərimizin yetişməməsi çoxlu suallar doğurur. 
Neqativ hallardan biri Azərbaycan sə­viyyəsində tanınmış futbolçuların öz bilik və bacarıqlarını ancaq böyüklərin futbo­lunda bölüşməyə çalışmalarıdır. Onlar uşaq futbolunda fəaliyyət göstərməyi öz­lərinə sığışdırmırlar. Bu boşluqdan daha az bacarıqlı, yaxud işi bilməyən, qohum­luq və digər əlaqələrdən faydalanaraq həmin postlara gələnlər istifadə edirlər. Bununla da, Azərbaycan futbolunda kadr və peşəkarlıq problemi uşaq futbolunda daha aydın sezilir.
Bakıda stadionların sayı yetərli de­yil, olanlardan da ifrat dərəcədə istifadə edilir. Regionlarda futbolun maddi-texniki təminatı çox aşağı səviyyədədir. Bəzi ra­yonlarda isə gənc futbolçuların hətta oy­namağa top tapmadıqları da iddia olunur.
Böyüklərin örnəyi
Elə klublar var ki, böyüklərin nəticə­sinə daha çox köklənirlər və onlar üçün əsas komanda daha vacibdir. “Qarabağ” Futbol Klubunun son illər nəticələri fan­tastik, belə demək mümkünsə bizim üçün bir qədər möcüzəvidir. Artıq dünya şöh­rəti qazanmağa başlamış belə bir klubun aşağı yaş qruplarındakı komandalarına ötən ilə qədər diqqətin az olması başa düşülən deyildi. “Qarabağ”da artıq ötən ildən yüksək səviyyəli futbolçuların ye­tişəcəyi akademiyanın qurulmasına baş­lanılıb ki, bu da təqdirəlayiq haldır. 
Bir çox klublarda isə aşağı yaş qrup­larında uşaqların futbolçu kimi yetişməsi üçün düzgün işlər aparılsa da, onların sonrakı karyeralaeında problemlər ya­ranır. Belə ki, gənc futbolçulara əsas komandalarda yer verilmir. Belə uşaqlar ya özlərini başqa komandalarda sınamalı olur, yaxud şansları olmadıqları üçün kar­yeralarını dayandırırlar. 
Uşaq futbolu dəstəyə möhtacdır
K.Məstəliyev Azərbaycanın uzun müddət fəaliyyət göstərən klubların­dan olan “Neftçi”nin uşaq futboluna diqqətini vurğuladı:
– Bu klubda problem aşağı yaş qru­punda oyunçuların əsas komandaya yüksələ bilməmələridir. Bu, onların ba­carıqsızlığı, istedadsızlığına görə yox, əsas komandada görülən işlərin doğru vəziyyətdə olmaması səbəbindəndir. Məsələn, klubun U-21-nin əsas hücum­çusu Ağadadaş Salyanski əvəzedicilər Liqasında bombardir olub, böyük qollar vursa da, əsas komandaya götürülmür. Bu klubda Musa Qurbanlı kimi futbolçu əsas komandaya dəvət edilmədiyi üçün “Qarabağ”da oynadı. M.Qurbanlı Azər­baycan çempionatında bombardirlərdən biri oldu. Avropada parladı və hazırda İs­veçin “Yurqorden” komandasının şərəfini qoruyur, millinin oyunçusudur. Bolqarıs­tanla oyunda bərabərlik qolunu vurdu. 
Uşaq futbolunun inkişafı istiqamə­tində son vaxtlar irəliləyiş əldə edən klub “Sabah”dır. Ən yaxşı mütəxəssislər dəvət edilir, onlara maksimum şərait ya­radılır. Son 2 ildə aşağı yaş qruplarında ən çox çempionluq əldə edən “Sabah”ın təmsilçiləridir. Bu sırada “Qəbələ”nin adı­nı çəkmək olar. Bu klubun akademiyası artıq milliyə bir neçə futbolçu verib. Digər komandalarda da bu klubun futbolçuları var. Klub elitada axırıncı yerdə getmə­sinə rəğmən, aşağı yaş qruplarındakı iş­lərini dayandırmır. 
Yuxarı yaşlı komandalar azalır
“Rekord” Uşaq Futbol Klubunun rəhbəri AFFA-nın bütün yaş qrupla­rı üzrə yarışlar keçirdiyini, aşağı yaş qruplarında daha çox komandanın iş­tirak etdiyini bildirdi:
– Aşağı yaş qrupları üzrə yarışlarda 100 komanda iştirak edirsə, yuxarı yaş qruplarında onların sayı azalır. Məsələn, U-15, U-16 liqasında komanda sayı 14-15-dir. Təəssüf ki, özünü aşağı yaş qrup­larında göstərən uşaqlar əksər vaxtlarda öz regionlarında karyeralarını davam etdirə bilmədiklərinə görə, futbolçu ol­maq fikrindən vaz keçirlər. Aşağı yaşdan yuxarıya qədər uşaqların karyeralarını davam etdirmək yolunun düzgün qurul­maması da problemdir ki, bununla bağlı AFFA-da işlər görülməlidir. 
AFFA-nın 2024-cü il aprelin 2-də keçirilən növbəti Hesabat-Seçki Kon­fransında AFFA prezidenti və İcraiyyə Komitəsinin üzvləri seçildi. Ümid edirik ki, uşaq futbolunun inkişafını ləngidən problemlər həllini tapacaq. Yoxsa peşə­kar kadrlar yetişməyənə, uşaq futboluna münasibət dəyişməyənədək uğurlar biz­dən yan keçəcək. Bu gün olduğu kimi... 
Ağamusa BAĞIROV,“Sumqayıt” Futbol Akademiyasının koordinatoru, Əməkdar məşqçi 
Böyük idmanın təməli uşaq idmanı ilə qoyulur. Bu, komanda növləri, xüsusilə futbol üçün çox vacib məqamdır. Bu gün valideynlər uşaqlarının müasir zamanın tələbləri ilə ayaqlaşmaları üçün onların texnoloji biliklərə üstünlük vermələrinə daha çox çalışırlar. Düşünürəm ki, bu baxımdan uşaq­lar yüklənir. Əvvəllər uşaqlarımız erkən yaşda məhəllədə, həyətdə milli idman oyunlarından tutmuş, komanda idman növlərinə qədər birgə oynayıb, inkişaf edirdilərsə, indi onlar boş vaxtlarını kompüter, planşet, telefonla keçirirlər. Ən bö­yük problemlərdən biri uşaqların idman hərəkətlərində passiv olma­larıdır. Daha bir problem 2-ci növbə təhsil alan uşaqların dərsdən sonra normal məşq edə bilməmələridir. Son illər orta məktəblərdə fiziki tər­biyə dərslərini belə normal keçmir­lər. Digər tərəfdən uşaq gənclər və idman məktəbləri, mənzil istismar sahələri (JEK) və digər müəssisələr arasında yarışlar keçirilərdi ki, ba­carıqlı futbolçular oradan seçilərdi. 
Son illər məhəllə futbolunun olmaması, ümumilikdə isə məhəl­lələrdə futbol meydançalarının azlı­ğı da problemdir. Futbolun kütləvili­yinə nail olmaq istəyiriksə, əhalinin sıx yaşadığı məhəllələrdə futbol meydançaları inşa edilməlidir. Elə Sumqayıtı götürək. Bu gün şəhəri­mizin ən böyük mikrorayonları (17 mk, 18 mk, 9-cu mk) stadiondan xeyli aralıda yerləşir. Uşaq futbo­lunda məşqçi amilinə də xüsusi diqqət yetirilməlidir. 
Aşağı yaş qruplarında koman­dalar yarışlarda uduzduqda, bu, çox zaman travmaya səbəb olur. Bu baxımdan U-8, U-9, U-10, U-11, U-12 yarış formatında nəticələrin hesablanmasının ləğv olunması­nı dəstəkləyirəm. Uşaqlara imkan verməliyik ki, futbolun gözəlliyini anlasınlar, onu doğru oynamaq ba­carığına yiyələnsinlər.